Edwin VlemsOmdat we hadden besloten onze zomervakantie in 2023 te vullen met een rondreis langs de Oostkust van de VS (klik voor het reisverslag), wilden we meteen ook de ‘voetstappen’ van de Nederlanders zien in het gebied dat ooit ‘Nieuw-Nederland’ heette. Het is algemeen bekend dat Nederlanders de stad New York (als Nieuw Amsterdam) hebben gesticht, pas toen ik de film ‘Sleepy Hollow’ van Tim Burton had gezien besefte ik dat onze invloed veel verder ‘upstate’ over de Hudson-rivier is gevaren. Maar ook naar andere gebieden langs de Oostkust, in dit blog zal ik proberen een goed overzicht te geven van ‘Nederlandse sporen’ die we daar wel en niet hebben bezocht.
New York en de Nederlanders
Over de start (door Henry Hudson) en uitbouw (door Peter Stuyvesant) van ‘Nieuw Amsterdam’ zijn al vele artikelen en boeken geschreven, daar hoef ik niet uitgebreid op in te gaan. Als je in New York wilt zoeken naar herkenningspunten kom je niet veel meer tegen behalve een huis (Dyckman House) en een boerderij (Van Cortlandt) in het noorden van de stad. Op Wall Street zie je nog wat herkenningspunten van de muur die er ooit liep, maar verder hoef je op Manhattan niet op zoek te gaan naar Nederlandse gebouwen. In Brooklyn (=Breukelen) staat nog het Nederlandse Wyckoff House, blijkbaar tevens het oudste woonhuis van het land.
Wat je in New York natuurlijk wel herkent zijn Nederlandse namen van straten en gebieden, zoals Bowery (boerderij), Harlem (Haarlem), Hempstead (Heemstede), Flushing (Vlissingen) en Broadway. Deze ‘brede weg’ was ooit het paadje van Nieuw Amsterdam naar de indianendorpen, het gaat nog steeds schuin door het stratenraster. Op Staten Island zagen we onder andere ‘New Dorp’ (zie foto), een symbolische naam voor de geschiedenis die de regio heeft doorgemaakt. Staten Island is genoemd naar onze ‘Staten Generaal’, het enige interessante dat we in deze wijk van New York konden vinden was het Nederlandse dorp van de eerste Westerlingen die daar gingen wonen.
Wat ik in New York ook herken is de Nederlandse cultuur: de mensen zijn er relatief ‘open minded’ (b.v. relatief veel atheïsten) en er wordt veel gehandeld. Die handel begon ooit met bevervellen, in die tijd erg populair in Europa en een gigantisch verdienmodel voor de Nederlanders rond de Hudson. Want vooral de Nederlanders gingen snel ‘upstate’ deze rivier naar het Noorden op om deze vellen met Indianen te ruilen tegen spiegeltjes en kraaltjes.
Nieuw-Nederland: De Nederlanders ‘upstate’ langs de Hudson
Als ‘waterlanders’ wilden de Nederlanders in Nieuw Amsterdam natuurlijk verder stroomopwaarts gaan dan alleen het dorpje aan het zuidpunt van Manhattan. Henry Hudson (geen Nederlander, wel in dienst van Nederland) voerde als eerste Westerling de rivier op, maar andere Nederlanders volgden hem snel. Er werden dorpjes gesticht (zoals ‘Sleepy Hollow’), maar ook grotere gemeenschappen als Fort Oranje (nu Albany, de hoofdstad van de staat New York) waar vooral met Indianen werd gehandeld.
Tijdens onze rondreis wilden we natuurlijk door Sleepy Hollow rijden, voorbereid op een teleurstelling omdat het in vrijwel niets lijkt op het dorpje (gebouwd buiten een studio in Londen trouwens) uit de film. We herkenden de Nederlandse kerk op de begraafplaats uit die periode (zie foto hierboven), en de Amerikanen hadden er ook een standbeeld van de ‘headless horseman’ uit het verhaal neergezet. Je kon er ook nog Philipsburg Manor bezoeken, gesticht door een Nederlander die er zijn slaven liet werken.
In de buurt zijn er ook prachtige woonhuizen van Nederlandse families te bezoeken, zoals van president Van Buren of de rijke familie Vanderbilt (zie foto hieronder). In dat laatste huis (prachtig gelegen aan de Hudson) hadden we een erg interessante rondleiding gehad. Wat opviel is dat in de regio veel erg rijke Amerikanen gewoond hadden of zijn begraven: op de begraafplaats van Sleepy Hollow liggen de heren Carnegie, Rockefeller, Astor en Chrysler vrijwel naast elkaar.
Op deze begraafplaats ligt ook Washington Irving, schrijver van onder andere de ‘Legend of Sleepy Hollow’. Vanwege zijn wortels vertelde hij graag Duitse en Hollandse verhalen, onder andere over de door hem verzonnen ‘Rip van Winkle’. Deze fictieve inwoner van de Catskills (een berggebied waar we een AirBnB hadden geboekt) viel tijdens een wandeling in slaap en werd 20 jaar later pas weer wakker met een lange baard. Het verhaal geeft dit berggebied (door Nederlanders genoemd naar de wilde katten die er rondlopen) een typisch Hollands tintje.
Een aanrader voor Nederlanders is ook het plaatsje ‘Rhinebeck’ aan de rand van de Hudson, waar jaarlijks nog steeds een vorm van Sinterklaas wordt gevierd. Het is ook in deze regio dat Santa Clause uit onze Sinterklaas is ‘geëvolueerd’ blijkbaar (een handje geholpen door Coca Cola natuurlijk). Los van de historie is het een gezellig plaatsje dat Europees aandoet, alleen al vanwege de smallere en drukkere straten in het centrum.
Tijdens onze rondreis zijn we ook gestopt bij het Bronck Museum (de oudste Nederlandse boerderij in de omgeving) en bij het huis van de familie Schuyler in Albany, waar we een interessante rondleiding hebben gehad. Een tweede reden om dit huis te bezoeken is vanwege de rol van de ‘Schuyler Sisters’ in de door ons bezochte musical ‘Hamilton’, mocht je deze musical kennen.
Andere Nederlandse plekken
Een heel eind van de Hudson -maar toch langs de Oostkust- is het gebied van de Amish/Mennonieten rond ‘New Holland’. Deze ‘Anabaptisten’ werden in Europa vervolgd vanwege hun afwijkende interpretatie van het Christelijk geloof en onder andere Menno Simons uit Friesland inspireerde hen om zich af te scheiden en later naar Amerika te vluchten.
Omdat dit gebied op onze route lag besloten we het in de rondreis op te nemen, het was erg interessant om af en toe terug in de tijd te duiken als je zag hoe sommigen nog in klederdracht het land bewerkten met eenvoudige gereedschappen. Of om ze met paard en kar over de wegen te zien gaan, soms met toeristen achterin natuurlijk.
Al met al is het vinden van Nederlandse voetsporen langs de Oostkust van de VS niet makkelijk, je moet weten waar je moet zijn en waarom je daar moet zijn. Veel van de historie langs de Oostkust gaat over de Amerikaanse oorlogen (onafhankelijkheid, burgeroorlog), de Nederlanders waren vooral bezig met handelen en rijk worden. Maar toch geeft het een vertrouwd gevoel als je in een metro zit en het station ‘New Dorp’ voorbij ziet komen. In iedereen zit een chauvinist.
